Het examen van de toekomst

wat beklijft echt
en wat is de betekenis van die wetenschap?

In het boek “Over het einde van leren’ (van den Berg, Boon en Schuurmans) is een hoofdstuk opgenomen over het examen van de toekomst. De volledige tekst is als pdf bijgevoegd en u kunt het ook als pdf downloaden.
Het idee achter ‘het examen van de toekomst’ is eenvoudig. Het examen van de toekomst is een gedachtesprong naar een totaal ander type examen. Het gaat nu niet om wat men na afloop van een cursus bij een toets presteert, maar om wat na bijvoorbeeld na een jaar nog eens blijven hangen. U mag ook nog een langere tijdsperiode overwegen, bijvoorbeeld 10 jaar of nog langer….
Het idee is natuurlijk ook erg voor de hand liggend; het gaat in de praktijk nooit om wat we direct na afloop van een cursus nog weten, maar juist om wat we in onze dagelijkse werkzaamheden nog weten. In termen van leren: wat is echt blijven ‘hangen” waar we dagelijks profijt van hebben.

BOEK 'HET EINDE VAN LEREN'

de aanleiding van het idee

Aanleiding van het idee was een keynote speech die ik mocht verzorgen bij een belangrijke gebeurtenis van de Associatie van Praktijkexamens. Ik vertelde dat er allerlei nieuwe vormen van examens zouden komen en om het extra spannend te maken, gaf ik tevens aan dat ik aan het einde van mijn voordracht daadwerkelijk het examen van de toekomst zou presenteren. Op de voorste rij zaten zoals dat hoort allerlei notabelen en ik gaf aan dat zij die uitzonderlijke positie hadden weten te bereiken omdat ze nog zoveel hadden onthouden en ik zou dat ook real life demonstreren. Zelden zag ik zoveel mensen met zweet op hun voorhoofd wegkruipen als ik er met de microfoon naar toe ging… Dat feit demonstreerde nog iets moois. Kennelijk schamen mensen zich – zeker in een hogere positie – over wat ze nog weten…

de kernvraag wetenschappelijk onderbouwd

De kernvraag is eenvoudig: wat beklijft echt en wat is de betekenis van die wetenschap?

We geven een voorbeeld. In een studie van Bahrick (J Exp Psychol Gen. 1984) werden 733 personen gevolgd tot wel 50 jaar na hun studie met de vraag ‘wat hebben ze nog van de Spaanse lessen onthouden’. De resultaten van die studie laten zien dat we gedurende de eerste 6 jaar heel veel zaken vergeten, maar dat er dan een situatie optreedt waarbij de vergeet curve bijna een vlakke horizontale lijn toont. Kortom na die eerste periode van verval komt er een periode waarbij we te maken krijgen met de content die kennelijk in de ‘permastore’ is opgeslagen. Het zal niet verbazen dat de resultaten erg sterk afhangen van hoe grondig de studie was. In een studie rond hoe snel basisconcepten bij management wegzinken, werd een zelfde patroon ontdekt. In de eerste jaren verliezen we snel veel informatie en dan hebben we te maken met die content die kennelijk in de permastore is opgeslagen. Niet onbelangrijk daarbij is dat concepten die duidelijk gekoppeld kunnen worden aan een helder verhaaltje vrijwel niet meer vergeten worden.

een voorbeeld

Een voorbeeld

Wie eenmaal het begrip disruptive innovation door heeft, zal de term waarschijnlijk niet meer vergeten en ook de term disruptive innovation zal wel blijven hangen. Geheel anders is dat, zo blijkt uit eigen waarneming, met een begrip als persoonsvorm (een begrip dat we allemaal hebben gehad). Daar is geen duidelijk beeld bij en, erger nog, de aanduiding van het begrip zit ons direct op het foute been. Het gaat namelijk niet om ‘iets rond een persoon’ maar om een werkwoord. Probeer zelf nog maar eens na te gaan wat het is. Weet u het nog?

Ebbinghaus
In de tijd van e-learning en performance beleeft Ebbinghaus (1850 – 1909) een ware revival. Deze Duitse psycholoog bestede vrijwel zijn hele leven aan het verschijnsel vergeten. De kracht van de ontdekking van Ebbinghaus berust op 2 feiten:
- Ebbinghaus laat zien hoe wij iets in de tijd vergeten: een verschijnsel dat hij representeerde in de zogenaamde vergeetcurve;
- en hij laat zien dat het onthouden sterk wordt ondersteund door te leren feiten nogmaals te herhalen.

Iedere producent van flashkaart-software, en dat zijn er vele tegenwoordig – valt terug op de theorie van Ebbinghaus. En wie wil weten hoe krachtig het concept is moet maar eens het boek ‘De taalhacker’ van Gabriel Wyner lezen.

EBBINGHAUS

Ebbinghaus en nuggits; de kracht van de essentials
Als wij een dik boek lezen, kunnen de meesten maar met moeite een aantal bladzijden volpennen als het gaat om wat men door het lezen van dat dikke boek geleerd heeft. De reden is vermoedelijk vrij eenvoudig: we hebben als mensen de neiging om uit de tekst bepaalde begrippen te destilleren om de meest belangrijke kennis daaraan op te hangen.We bouwen als het ware een netwerk bestaande uit kernbegrippen. Psychologen spreken dat van nuggets of chuncks. Wij spreken graag van essentials (zie gedeelte ‘waar ik werk’). Essentials zijn immers korte samenvattingen van kernbegrippen.

WAAR IK WERK

Een boeiende mix
Juist door zo’n kernbegrip weer eens door te nemen, wordt het bouwwerk in ons geheugen stevig verankerd. En als ik schrijf ‘juist door zo’n kernbegrip weer eens door te nemen’ is het duidelijk dat ik op dat moment inhaak op de theorie van Ebbinghaus. Voor mij is de mix van Ebbinghaus en essentials een boeiende mix. Die mix wordt nog boeiender als we bedenken dat performance support in belangrijke mate gesteund wordt door gebruik te maken van die korte essentials.

Ter afsluiting nog een video-impressie over het gebruik van essentials